Bouwbesluit



Energiezuinigheid
Bouwbesluit thema's

Moet een spouwmuur geventileerd worden?

Samenvatting

buitenspouwblad isolatiemateriaal luchtspouw ja of nee
dampopen minerale wol Bouwfyisch gezien niet noodzakelijk. Uitvoeringstechnisch gezien wel aan te raden. Spouw hoeft niet te worden geventileerd.
dampopen kunststofschuim Ja. Maar luchtspouw hoeft niet te worden voorzien van ventilatie.
dampdicht
minerale wol of kunststofschuim
Ja. Luchtspouw moet tevens worden geventileerd.
poreus materiaal, bijvoorbeeld lichtbeton minerale wol of kunststofschuim Ja. Maar luchtspouw hoeft niet te worden geventileerd.

Het Bouwbesluit stelt geen eisen aan de ventilatie van een spouwmuur. In sommige gevallen is het echter wel raadzaam en noodzakelijk om de luchtspouw te ventileren. De functie van spouwmuurventilatie is het drogen van het buitenspouwblad bij regendoorslag. Indien het vocht niet goed wordt afgevoerd blijft de buitenmuur voor een lange periode nat wat niet fraai is (op de buitenmuur zijn natte plekken zichtbaar). Droging van een baksteen buitenspouwblad vindt echter voor 95% plaats door verdamping aan het buitenoppervlakte en slechts voor 5% door spouwmuurventilatie. De functie van spouwmuurventilatie is daarom nihil en dus overbodig.

Anders wordt het natuurlijk wanneer het buitenspouwblad sterk damremmend wordt uitgevoerd. Dat komt bijvoorbeeld bij geglazuurde stenen voor of indien het metselwerk geschilderd wordt met een dampdichte verf. In die gevallen is spouwmuurventilatie wel noodzakelijk om het vocht in de luchtspouw af te kunnen voeren. Het vocht in de luchtspouw kan immers niet door het buitenspouwblad dringen door de dampdichte afwerking aan de buitenkant zodat verdamping aan het buitenoppervlak niet mogelijk is.

In de meeste gevallen is het niet noodzakelijk om de spouwmuur te ventileren. Maar waarom zou je dan nog wel een luchtspouw toepassen in een spouwmuur?

De belangrijkste functie van een luchtspouw in een spouwmuur is niet spouwventilatie maar het voorkomen van regendoorslag naar het binnenspouwblad. In de jaren twintig werd de spouwmuur ontwikkeld om regendoorslag te voorkomen van massieve muren. Vanaf de jaren zeventig wordt de spouwmuur (deels) gevuld met thermische isolatie. Doordat het binnen- en buitenspouwblad nu gescheiden wordt door isolatiemateriaal is een luchtspouw niet altijd noodzakelijk om regendoorslag te voorkomen, mits de isolatieplaten voldoende waterafstotend zijn en goed op elkaar aansluiten.

Technisch Advies Bureau Goezinnen, spouw2

Bij het toepassen van harde isolatiemateriaalsoorten zoals kunststof schuimen is een luchtspouw bouwfysisch gezien wel noodzakelijk. De isolatieplaten sluiten nooit precies op elkaar aan doordat ze niet vezelig van structuur zijn zoals bij minerale wol. Vochtdoorslag naar het binnenspouwblad kan plaatsvinden tussen de naden van de isolatieplaten. De luchtspouw hoeft niet te worden geventileerd mits het buitenspouwblad dampopen is. Het regenwater dat doorslaat naar de binnenkant van het buitenspouwblad zal naar beneden vloeien naar de fundering toe. Om dat regenwater af te kunnen voeren naar buiten moet het metselwerk ter plaatse van de fundering worden voorzien van open stootvoegen.

Technisch Advies Bureau Goezinnen, spouw4

Indien de spouwmuur wordt geisoleerd met isolatiemateriaal van minerale wol (bijvoorbeeld glaswol of steenwol) is een luchtspouw bouwfysisch gezien overbodig. De spouw kan geheel worden gevuld met minerale wol. De minerale wol platen sluiten zo goed op elkaar aan door de vezelige structuur dat regen niet kan doorslaan naar het binnenspouwblad. Bovendien is minerale wol waterafstotend.
Een bestaande spouwmuur achteraf volspuiten met minerale wol kan dus uitstekend. Alleen bij toepassing van zeer poreuze materialen voor het buitenspouwblad (bijvoorbeeld lichtbeton) is een luchtspouw noodzakelijk. De regendoorslag is in dat geval te groot en kan de isolerende werking van het isolatiemateriaal teniet doen.

Technisch Advies Bureau Goezinnen, spouw3

In de praktijk worden nieuwe spouwmuren bijna altijd voorzien van een luchtspouw van minimaal 40 mm breed (ook al heeft deze geen bouwfysische functie). Deze luchtspouw breedte heeft de metselaar namelijk nodig om de stenen van het buitenspouwblad goed in de specie te kunnen leggen.

Warmteweerstand luchtspouw

Een luchtspouw zorgt tevens voor een warmteweerstand. In de NPR2068 worden niet-, zwak- en sterk geventileerde lagen onderscheiden.

Onder niet geventileerde lagen wordt verstaan indien geen openingen aanwezig zijn groter dan:
  • 500 mm² per m lengte voor verticale luchtlagen
  • 500 mm² per m² oppervlakte voor horizontale luchtlagen
Voor een ongeventileerde spouwmuur mag niet meer dan 1 openstootvoeg worden aangebracht per strekkende meter metselwerk (oppervlakte 1 openstootvoeg is ongeveer 9mm x 50mm = 450 mm²). De openstootvoegen zijn noodzakelijk om eventueel het water af te voeren in de spouw.

Voor niet-geventileerde luchtlagen gelden de volgende warmteweerstanden:

dikte van de luchtlaag mm warmteweerstand m²K/W
  richting van de warmtestroom
  omhoog horizontaal omlaag
5 0,11 0,11 0,11
7 0,13 0,13 0,13
10 0,15 0,15 0,15
15 0,16 0,17 0,17
25 0,16 0,18 0,19
50 0,16 0,18 0,21
100 0,16 0,18 0,22
300 0,16 0,18 0,23
tussengelegen waarden kunnen worden verkregen door lineaire interpolatie

Voor een luchtspouw van 40mm in een spouwmuur geldt dus een warmteweerstand van 0,18 m²K/W (warmtestroom is horizontaal in de (koude)luchtspouw.

Een luchtspouw die sterk is geventileerd mag niet als luchtspouw in rekening worden gebracht. Bovendien moet in dat geval ook de warmteweerstand van het buitenspouwblad worden verwaarloosd bij het bereken van de Rc-waarde. Van een sterk geventileerde spouw is sprake indien de openingen waarmee de luchtlaag in verbinding staat met de buitenlucht per m² gevellengte een doorsnede heeft van 1000 mm² of meer. Van een zwak geventileerde spouw is sprake wanneer de doorsnede kleiner dan 1000 mm² is en groter dan 500 mm².

Voor een zwak geventileerde luchtspouw gelden de volgende waarden:

dikte van de luchtlaag mm warmteweerstand m²K/W
  richting van de warmtestroom
  omhoog horizontaal omlaag
5 0,05 0,05 0,05
7 0,06 0,06 0,06
10 0,08 0,08 0,08
15 0,08 0,09 0,09
25 0,08 0,09 0,1
50 0,08 0,09 0,11
100 0,08 0,09 0,11
300 0,08 0,09 0,11
tussengelegen waarden kunnen worden verkregen door lineaire interpolatie

Meer informatie over metselwerk is te vinden in deze brochure (PDF bestand) van KNB Baksteen

Technisch Advies Bureau Goezinnen B.V.

Zomerdijk 6 - 1693 DK Wervershoof
Mobiel 06-12471167 - E-mail info@goezinnen.eu - KvK 37135470 - BTW nr NL8198.93.328.B01
© 2021 Technisch Advies Bureau Goezinnen B.V. te Wervershoof.